TANZİMAT DÖNEMİ (1839 - 1878)

TANZİMAT DÖNEMİ (1839 - 1878)

Tanzimat Fermanı’nın (1839) ilanından 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonrası imzalanan 1878 Berlin Antlaşması’na kadar olan döneme Osmanlı tarihinde Tanzimat Dönemi adı verilmekte-dir. Bu dönem Osmanlı Devleti’nin en hızlı Batılılaş-tığı ve modernleşmeye çalıştığı dönemdir. Ancak geleneksel kurumların da işlevini devam ettirmesi bu dönemde kültürel çatışmaların yaşanmasına, eğitim ve hukuk alanlarında ikiliklerin artmasına neden olmuştur.
Bu dönem içindeki gelişmeler şunlardır:
 Tanzimat Fermanı ilan edilmiştir. (1839)
 Islahat Fermanı ilan edilmiştir. (1856)
 Vilayet Nizamnamesi ile sancak, kaza, nahiye örgütlenmesine gidildi.
 İl genel meclisleri kuruldu.
 Danıştay niteliği taşıyan Şuray-ı Devlet kuruldu.
 İlk medeni kanun olan Mecelle hazırlandı.
 İlk demiryolu bağlantısı ve telgraf hattı kuruldu.
YORUM
II. Mahmut Devri’nde başlayan merkeziyetçi Devlet çalışmalarının son aşamasıdır.
 İlk üniversite olan İstanbul Darülfünun’u açıldı (1854).
 Maarif-i Umum Nezareti (Milli Eğitim Bakanlığı) kuruldu (1866).
 Galatasaray Sultanisi (Lisesi) ile askeri rüştiye ve idadiler (Lise) açıldı.
 İlk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval, Şinasi ve Agah Efendi tarafından yayımlandı.
 Kız rüştiyeleri açıldı ve kızlar ilköğretime alındı.
 Dar’ül Muallimat adıyla kız öğretmen okulu açıldı.
 Yetim Müslüman çocuklar için Darüşşafaka açıldı.
 Kaime adı verilen ilk kağıt para basıldı.
 Bank-ı Dersaadet adı verilen ilk Osmanlı Ban-kası kuruldu (1847).
 Abdülmecid Devri’nde Kırım Savaşı sırasında ilk dış borç İngiltere’den alındı (1854).
 Yabancı destekli (İngiltere) ilk banka olan Bank-ı Şahane-i Osmaniye kuruldu (1860).
 İlk medeni kanun olan “mecelle” bu dönemde hazırlandı. İstibdat döneminde yürürlüğe girdi.
 İltizam usulü kaldırılarak memurlar maaşa bağ-landı.
 Askerlik herkes için vatan görevi haline getirildi.
 Batı tarzı nizamiye mahkemeleri kuruldu.
 1858’de Arazi Kanunnamesi çıkarılarak devlet toprakları özel mülke devredildi. Topraktan alı-nan tüm vergilerin yerine tek bir vergi ürün üze-rinden 1/10 oranında Aşar vergisi adıyla tarım vergisi halini aldı.
Tanzimat’tan sonra birçok alanda yeni kurumlar kurulmuş, eskilerine dokunulmamış; ancak bun-lar işlevsiz hâle getirilmiştir.
Bu tutumun,
I. medrese mezunlarının iş olanaklarının da-ralması
II. modern eğitimin yaygınlaşması
III. modern yargılama usullerinin uygulandığı mahkemelerin sayıca artması
durumlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
(Cevap E)