c–1) Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924)
Yeni Türk devletinde Osmanlıdan kalma dörtlü bir eğitim sistemi vardı. Bunlar;
- Yabancı okullar ---> Robert kolej gibi
- Batılı tarzda açılan Türk okulları ---> Daru’l Fünun gibi
- Dini eğitim yapan Medreseler
- Azınlık okulları ---> Rum ve Ermeni cemaat okulları gibi
3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim-öğretim birleştirildi. Medreseler kapatıldı. Azınlık ve yabancı okullar da MEB’e bağlandı.
c–2) Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun ( 1926)
İlköğretimin ve ortaöğretimin hangi esaslara göre yapılacağı tespit edildi. Bu okulların müfredatları belirlendi. Hangi derslerin ne kadar saat okutulacağı bir düzene oturtuldu.
c–3) Harf İnkılâbı (1928)
- Arap harfleri yerine yeni Türk harfleri kabul edildi.
- Yeni Türk harfleriyle okuma yazma öğretmek amacıyla Millet Mektepleri açıldı. (1928)
- 24 Kasım 1928’de Atatürk’e Başöğretmen ünvanı verildi. Ve bu gün 1981’de öğretmenler günü ilan edilecektir. Dünya öğretmenler günü ise 5 Ekim’dir.
***ÖNEMLİ NOT: Harf inkılâbı ülke içindeki uygulamalarda birliği sağlamakla ilgili yapılan bir inkılâp değildir. Çünkü toplumda bu alfabe zaten kullanılmıyordu.
c–4) 1933’te Üniversite Reformu Yasası ile üniversiteler kurulmaya başlandı.
KPSS 2006-I
Yazı dili ile konuşma dili arasındaki uyumsuzluk
I. TTK’ nın kurulması
II. Harf inkılâbı
III. Medreselerin kapatılması
Gelişmelerinden hangileri ile giderildi?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I-II
E) II- III
Cevap: B
c–5) Atatürk döneminde açılan okul ve kurumlar
- 1925 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yüksekokulu olan Ankara Hukuk Mektebi açıldı.
- 1926 yılında Ziraat Enstitüsü açıldı.
- 1928 yılında Güzel Sanatlar Akademisi açıldı.
- 1933 yılında Türkiye Cumhuriyetinin ilk üniversitesi olan İstanbul Üniversitesi açıldı. Bu Üniversite Osmanlı’dan kalan Darü’l Fünun’un yerine kurulmuştur.
- 1936’da Ankara Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi açıldı.
- 1936’da Ankara Devlet Konservatuarı kuruldu. Aynı yıl İstanbul ve İzmir’de de Devlet Konservatuarları açılarak tiyatro, Bale ve opera sanatçıları yetiştirildi.
- Türk Tarih Kurumu kuruldu ( 1931)
Bu tarihe kadar Türk tarihi Osmanlı tarihi ve İslam Tarihi ile sınırlı tutuluyordu. Atatürk Türk tarihinin derinlemesine araştırılması için bu kurumu kendisi kurmuştur. Bu kurumun çalışmaları sonucu Türk Tarih Tezi ortaya çıktı. Hazırlanan 4 ciltlik Genel Tarih Serisi ile Türk Tarihinin çok eski dönemlere kadar uzandığı ispatlandı.
Kurum 1932–1937 ve 1943’te toplam 3 kongre yapmıştır. Osmanlıcı-İslamcı bir tarih anlayışı yerine Milliyetçi bir tarih anlayışı ile kurulmuştur.
- Türk Dil Kurumu kuruldu (1932)
Atatürk tarafından kurulmuştur. Amaç;
Türk dilinin dünya dilleri arasındaki yerini almasını sağlamak
Konuşma ve yazı dili arasındaki birlikteliği sağlamak.
Bilim ve sanat dallarında ortaya çıkan yeni kavramların Türkçe karşılıklarını bulmaktır.
Türkçeyi yabancı kelimelerin boyunduruğundan kurtarmaktır.
***ÖNEMLİ NOT: Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumunun kuruluşu Atatürk Milliyetçiliğinin bir sonucudur.
- 1932’de 9 ayrı alanda dil, edebiyat, tarih, güzel sanatlar, temsil, spor, kütüphane ve neşriyat, köycülük, müze ve sergi alanlarında faaliyet göstermek üzere Halkevleri ve Halkodaları kuruldu. Bu iki kurum 1951’de kapatıldı.
***ÖNEMLİ NOT: Türk ocakları İttihatçılar tarafından 1908’de kurulmuş bir dernektir. 1931’de bunlar da kapatıldı ve Halkevlerine dönüştürüldüler.
- Bunların dışında Atatürk döneminde Gazi Orta Öğretmen Okulu, Eğitim Enstitüsü, Dolmabahçe Resim, Heykel Müzesi de kuruldu.
***ÖNEMLİ NOT: 1941’de Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından Köy Enstitüleri kuruldu. Amaç köylülere Hayvancılık, Tarım ve Sağlık konularında gerekli teknik bilgileri vermekti. Yalnız bu okullar Atatürk dönemi okullarından değildir.
KPSS 2006-I
I- Halkevleri
II- Köy Enstitüleri
III- Millet Mektepleri
Hangileri Halkın kültürel gelişmesini sağlamaya yöneliktir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I-III
D) II-III
E) I-II-III
Cevap: E
