B) İNKILÂP-İLKE İLİŞKİSİ TEMEL İLKELER CUMHURİYETÇİLİK
- Ulusal Egemenlik demektir.
- Bir yönetim şeklidir.
- Seçim en önemli özelliğidir.
- Saltanata ve Monarşiye karşıdır.
- Çoğulcudur.
- Gerçekleşmesi Ulusal Bağımsızlığa bağlıdır. Ulusal bağımsızlık olmadan ulusal egemenlik olmaz.
- Demokrasi ile bütünleşir. Fakat demokrasiden farklıdır. Cumhuriyet bir yönetim şeklidir. Demokrasi bir yaşayış şeklidir. Yöneticilerin halkın oyu ile seçilmesi bir Cumhuriyet örneği, herkesin eşit bir şekilde 1 oy hakkına sahip olması ise demokrasidir.
- İlk olarak Amasya Genelgesinde bahsedilmiştir.
- İlk olarak Cumhuriyetçilik alanında inkılâp yapılmıştır; TBMM’nin açılışı ve saltanatın kaldırılması bu alanda yapılan ilk inkılâplardır.
- Bütünleyici ilkesi Ulusal Egemenliktir.
- Bu ilke doğrultusunda yapılan inkılâplar ulusal egemenlik aşamaları olarak daha önce anlatılmıştır.
- Cumhuriyetçiliğin iki temel ilkesi vardır. Bunlar;
1. Çoğunluk: En çok oyu alan iktidar olur.
2. Çoğulculuk: Siyasi yönetime katılımın artması demektir. Örnekleri şunlardır;
a) Kadınlara da seçme ve seçilme hakkının verilmesi
b) Her elli bin erkeğe bir milletvekili yerine her yirmi bin erkeğe bir milletvekili kuralının getirilmesi (1 Nisan 1923)
c) Çok partili seçimlerin yapılması
d) Seçme yaşının 25’ten 18’e indirilmesi (1 Nisan 1923)
e) Seçme ve seçilme hakkını kullanabilmek için vergi verir olma şartının kaldırılması (1 Nisan1923)
MİLLİYETÇİLİK
- Ulusal Birlik ve Beraberlik demektir.
- Başka milletleri sömürmeden çağdaş Medeni bir millet olmayı amaçlar.
- Irkçılığa ve sömürüye karşıdır
- Ümmet ve Hanedan anlayışı ile çelişir
- Laiktir. Din birliği yerine millet ve ülkü birliğine dayanır.
- Ortak bir tarih, ortak bir dil, ortak bir kültür, ortak bir amaç esasına dayanır.
- Kurtuluş savaşının çıkış kaynağıdır.
- Sosyal sınıflaşmayı kabul etmez. Çünkü sosyal sınıflaşma millet olmayı engeller.
- Türk kurtuluş savaşı sebebiyle ilk uygulamaya giren ilkedir. Bu ilke doğrultusunda;
a- Türk Kurtuluş Savaşı yapıldı.
b- Yeni Türk Harfleri kabul edildi.
c- Yabancı işletmeler millileştirildi.
d- Türk Tarih Kurumu açıldı.
e- Türk Dil Kurumu açıldı.
f- Kabotaj kanunu çıkarıldı.
g- Türk Parasının Kıymetini Koruma kanunu çıkarıldı (1930)
HALKÇILIK
- Sosyal eşitlik ve toplumsal dayanışma demektir.
- Sınıf ayrımını ve imtiyazları reddeder.
- Anayasamızdaki değiştirilemez hükümlerden olan Türkiye Cumhuriyeti Demokratik, Laik ve Sosyal bir Hukuk devletidir, hükmü ile bağdaşır.
- Güçsüzleri ve yoksulları korumayı amaçlar;
a- Yeşil kart uygulaması
b- Yaşlı ve öğrencilere bilet indirimleri
c- Aşevleri
d- Yetimhaneler
e- Öğrenci bursları
bugün için halkçılığın en güzel örnekleridir.
- Eğitimde fırsat eşitliğini sağlar.
- Cumhuriyetçilik ve milliyetçiliğin doğal bir sonucudur.
- Ekonomik alanda eşitliği öngörmez. Çünkü Halkçılık bu alanda sosyalizmden ayrılır.
- Bu ilke doğrultusunda;
a- Aşar vergisi kaldırıldı. 1925
b- Medeni Kanun kabul edildi. 1926
c- Kılık-Kıyafet Kanunu çıkarıldı. 1925
d- Kadınlara da siyasal haklar verildi. 1930–33–34
e- Soyadı Kanunu çıkarıldı. 1934 inkılâpları yapıldı.
LAİKLİK
- Devlet düzeninin ve Hukuk kurallarının Dini kurallar yerine akla ve bilime dayandırılması demektir.
- İnsanlara inanç ve vicdan hürriyeti sağlar.
- Devletin resmi dini olamaz.
- Ümmetçilik yerine milliyetçiliği öngörür.
Eğitim Alanında Laikleşme Çabaları:
a- Tevhid-i Tedrisat Kanunu 1924
b- Medreselerin kapatılması 1924
b- Maarif vekâletinin (Eğitim Bakanlığı) 1925 açılması. Çünkü bu tarihe kadar Eğitimi dini kurumlar olan vakıflar yönetiyordu.
d- Üniversiteler yasasının çıkarılması 1933. Çünkü yüksek öğretim dini kurumların yetkisinden alındı. Özerk bir hale getirildi.
Devlet Düzenini Laikleştirme Çabaları:
a- Saltanatın kaldırılması–1922
b- Halifeliğin kaldırılması–1924
c- Şeriyye ve Evkaf ve vekâletinin Kaldırılması–1924
d- Medeni Kanunun Kabulü–1926
e- Anayasadan “Devletin dini İslam’dır.” Maddesinin çıkarılması–1928
f- Laikliğin Anayasaya girişi–1937
Toplum Düzeninde Laikleşme Çabaları:
a- Tekke ve Zaviyelerin kapatılması–1925.
b- Kılık-Kıyafet Kanunu-Şapka İnkılâbı–1925
c- 1934 tarihli Giysi Kanunu. (Dini kisveler yasaklandığından dolayı.)
DEVLETÇİLİK
- Ekonomide Devletin Düzenleyici, girişimci ve işletmeci olarak görev yapması demektir.
- Türk ulusu 1911’den itibaren, sürekli savaşta olduğundan dolayı ekonomik gücü kalmamıştır. Bu durum da halkın ihtiyacı olan işletmeleri Devletin kurmasını zorunlu kılmıştır.
- Devlet işletme açarak halkın ihtiyaçlarını karşılamalı ama kar amacı gütmemelidir.
- Bu ilke Dünya Ekonomik bunalımın çıktığı 1929 yılından sonra uygulanmaya konmuştur. Cumhuriyetin ilanı ile Ekonomik kalkınma için özel sektöre teşvikler verildi. Örneğin; 1927 Teşvik-i Sanayi Kanunu ile özel sektör teşvik edildi. Fakat istenilen sonuç alınamayınca Ekonomide Devletçiliğe geçildi.
- Amaç dışa bağımlılığı azaltmak ve halkın ihtiyaçlarını karşılamaktır.
a- Sümerbank
b- Demiryollarının yapılması
c- I. ve II. Beş yıllık kalkınma planları
d- Demir çelik Fabrikaları
e- Etibank
f- MTA
g- Şeker Fabrikaları
h- Merkez Bankasının kuruluşu
i- Devlet Hastanelerinin ve sağlık kuruluşlarının yapılması, Eğitim yatırımlarının yapılması
j- KİT’lerin kuruluşu.
k- 1940 Milli Korunma Kanunu: Bu kanun devlete gerekli gördüğü fabrikalara el koyma yetkisi veriyordu.
İNKILAPÇILIK
- Sürekli gelişme ve yenileşmeyi ifade eder.
- Çağdaş bilim ve teknolojiyi esas alır.
- Uygar uluslar düzeyinin üzerine çıkmak temel amacıdır.
- Atatürkçülüğün durağan bir düşünce olmadığını gösterir.
- Çağdaşlaşmak için yapılan bütün inkılâpları kapsar.
BÜTÜNLEYİCİ İLKELER
Ulusal Egemenlik: Cumhuriyetçiliği bütünler.
Ulusal Bağımsızlık: Milliyetçiliği bütünler.
Ulusal Birlik ve Beraberlik: Halkçılık ve Milliyetçiliği bütünler.
Çağdaşlama ve Batılılaşma: Laiklik ve İnkılâpçılığı bütünler.
Akılcılık ve Bilimsellik: Laikliği bütünler.
Özgürlükçülük: Milliyetçilik ve Cumhuriyetçiliği bütünler.
İnsanlık ve İnsan Sevgisi: Halkçılığı bütünler.
İNKILAPLAR TESTİ
1)
I- TBMM’nin açılışı
II- Saltanatın Kaldırılması
III- Başkomutanlık Yasası
IV- Misak-ı Millinin İlanı
V- Çok Partili Hayata Geçilmeye Çalışılması
Yukarıdakilerden hangileri bir ulusal egemenlik aşaması değildir?
A) I-IV
B) I-IV-V
C) I-III-IV
D) III-IV
E) II-IV
2)
I- TBMM’nin açılışı
II- Saltanatın kaldırılması
III- Teşvik-i Sanayi Kanunu
IV –Erkânı Harbiye-i umumiyenin kaldırılması
V – Medeni Kanunun Kabulü
Yukarıdakilerden hangileri bir Laikleşme aşaması değildir?
A) I-III
B) IV-V
C) II-IV-V
D) I-III-IV
E) II-III-V
3) Türk İnkılâbını bir Fransız ve Rus İnkılâbından ayıran en önemli özellik nedir?
A) Ulusal Egemenliği getirmesi
B) Monarşiyi tamamen bitirmesi
C) Ulusal Egemenlikle Ulusal Bağımsızlığı aynı anda gerçekleştirmesi
D) Diğer Uluslara örnek olması
E) Bir Hazırlık Safhasının olması
4)
I-Medeni Kanun
II- Soyadı Kanunu
III- Tevhid-i Tedrisat Kanunu
IV – Toprak Reformu
Yukarıdakilerden hangileri Laikleşme ile ilgili değildir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) II-IV
D) I-IV
E) II-III
5)
I- Türk Tarih Kurumu
II- Medeni Kanun
III- Ölçü birimlerinde değişiklik
IV- Hafta sonu tatilinde değişiklik
Yukarıdakilerden hangilerinde Avrupalılaşmanın etkisi yoktur?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) III-IV
D) I-II
E) II-III-IV
6)
I- Tevhid-i Tedrisat Kanunu
II- Medeni Kanun
III- Saltanatın Kaldırılması
IV- Takvimde değişiklik
V- Teşvik-i Sanayi Kanunu
Yukarıdakilerden hangileri ikilikleri ortadan kaldırmak için yapılmamıştır?
A) I-II-III
B) IV-V
C) Yalnız V
D) II-III-IV
E) I-IV-V
7) Yeni Türk Devleti ilk olarak hangi alanda inkılâplar yapmıştır?
A) Siyasal
B) Sosyal
C) Ekonomik
D) Eğitim
E) Kültür
8) Aşağıdaki alanlardan hangilerinde yapılan İnkılâplarla Laikliğin en az ilişkisi vardır?
A) Siyasal
B) Sosyal
C) Kültürel
D) Eğitim
E) Ekonomi
9)Yeni Türk Devletinde en çok hangi ilke ile ilgili inkılâplar yapılmıştır?
A) Cumhuriyetçilik
B) Laiklik
C) Halkçılık
D) Devletçilik
E) Milliyetçilik
10) Aşağıdakilerden hangilerinin Laiklikle doğrudan bir ilişkisi yoktur?
A) Saltanatın Kaldırılması
B) Halifeliğin Kaldırılması
C) Tevhid-i Tedrisat Kanunu
D) Tekâlif-i Milliye Emirleri
E) Medreselerin Kapatılması
11) Laiklik alanında yapılan İnkılâplar hangi tarihler arasında daha yoğun yaşanmıştır?
A) 1923–1926
B) 1925–1930
C) 1924–1928
D) 1930–1937
E) 1929–1938
12) Aşağıdaki okullardan hangisinin açılışının Laiklikle bir ilgisi yoktur?
A) İstanbul Üniversitesi
B) Ankara Hukuk Mektebi
C) Millet Mektepleri
D) Güzel Sanatlar Enstitüsü
E) Köy Enstitüleri
13) Aşağıdakilerden hangisi aynı gün yapılan İnkılâplardan değildir?
A) Halifeliğin Kaldırılması
B) Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması
C) Tevhid-i Tedrisat Kanunu
D) Medreselerin Kapatılması
E) Şeriyye ve Evkaf Vekâletinin Kaldırılması
14) Aşağıdakilerden hangisi laiklikle ilgili doğru bir bilgi değildir?
A) Din ve vicdan özgürlüğü sağlar
B) Ümmet birliğini esas alır
C) Devletin dini olmaz
D) Kanunlar dine dayanmaz
E) Akıl ve bilim tek yol göstericidir
15) Aşağıdakilerden hangisi doğrudan Laik devletle ilgili değildir?
A) Medeni Kanun
B) Eğitim-Öğretimin birleştirilmesi
C) Din işleri ve Evkaf Vekâletinin Kaldırılması
D) Mahkemelerde Şahitliklerde Kadın Erkek eşitliğinin sağlanması
E) Soyadı Kanunun Kabulü
16) Aşağıdakilerden hangisi 1 Nisan 1923’te yapılacak olan Seçimlerden önce seçim sisteminde yapılan değişiklerden biri değildir?
A) Seçme yaşı 25’ten 18’e indirildi
B) Her 50.000 erkeğe 1 milletvekili yerine Her 20.000 erkeğe 1 milletvekili kuralı getirildi.
C) Milletvekili seçmek için vergi verir olmak şartı kaldırıldı.
D) Kadınların oy kullanamayacağı kuralı devam ettirildi.
E) Oy kullanmak için Müslüman olma şartı getirildi.
17)
I- Saltanatın Kaldırılması
II- Türk Parasının kıymetini koruma ile ilgili kanun çıkarılması
III- Mahkemelerde tanıklıkta kadın-erkek eşitliğinin sağlanması
Gelişmeleri Laiklik, Cumhuriyetçilik ve Milliyetçilikle ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak gruplanmıştır?
Laiklik-Cumhuriyet-Milliyetçilik
A) I - II - III
B) III - I - II
C) II - III - I
D) III - II - I
E) I - III - II
18)
I- İstiklal Marşının Kabulü
II- İstiklal Mahkemelerinin Kuruluşu
III- Misak-ı Millinin Milli Mücadele’de temel alınması
Yukarıdakilerden hangileri Milliyetçilikle ilgili değildir?
A) Yalnız II
B) I-II
C) Yalnız IV
D) I-III
E) II-IV
19)
I- Modern Saat Sisteminin Kabulü
II- Miladi Takvimin Kabulü
III- TTK’nın açılışı
IV- TDK’nın açılışı
V- Ekonomide millileştirmeler
Gelişmelerden hangileri Milliyetçilikle doğrudan ilgili değildir?
A) I - II
B) I - III
C) II - III
D) III- IV
E) IV-V
20) Ülkemizde aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden sonra gerçekleşmiştir?
A) Tekke ve Zaviyelerin kapatılması
B) Aşarın kaldırılması
C) Takrir-i Sükûn Kanunu
D) Şapka İnkılâbı
E) Medeni Kanunun Kabulü
21) Aşağıdakilerden hangisi Atatürk dönemi gelişmelerinden biri değildir?
A) Milli korunma kanunun çıkarılması
B) Merkez bankasının kuruluşu
C) Takrir-i Sükûn Kanunun çıkarılması
D) Çok Partili Sisteme geçiş
E) I. Beş Yıllık Kalkınma Planı
22)
I- Miladi Takvimin Kabulü
II- Tevhid-i Tedrisat Kanunu
III- Aşarın Kaldırılması
IV- Saltanatın Kaldırılması
V- Soyadı Kanunun Kabulü
Yukarıdakilerden hangileri Devlet ve Toplum düzenindeki ikilikleri ve karışıklıkları ortadan kaldırma amacına yönelik değildir?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) Yalnız IV
D) II-V
E) III-IV
23)
I- İzmir İktisat Kongresi
II- Kabotaj Kanunu
III- Teşvik-i Sanayi Kanunu
IV- II. Beş yıllık Kalkınma Planı
V- I. Beş yıllık Kalkınma Planı
Yukarıdakilerden Hangileri Ekonomide Devletçilik modeliyle ilgili değildir?
A) I-II
B) I-II-III
C) II-III-IV
D) I-II-V
E) I-III-V
24)
I- Takrir-i Sükûn Kanunu
II- Lozan Antlaşmasının onaylanması
III- Ankara’nın Başkent Yapılması
IV- Cumhuriyetin İlanı
V- Saltanatın kaldırılması
Yukarıdakilerden hangileri II. TBMM dönemine ait değildir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I-II-III
D) Yalnız V
E) I-II-III-IV
25)
I- Mecelle – Medeni Kanun
II- Temsil Heyeti – TBMM
III- Şeriyye ve Evkaf Vekâleti-Diyanet İşleri Bşk, Vakıflar Genel Müdürlüğü
IV- Kanun-u Esasi-Teşkilatı Esasiye
V- Erkan-ı Harbiye-Maarif Vekâleti
Yukarıda birbirinin devamı olan bazı eşleştirmeler verilmiştir.
Bu eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) II-IV
B) IV-V
C) I-III
D) II-IV-V
E) Yalnız V
26)
I- Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi
II- Mahkemede Kadınlara eşit tanıklık hakkının getirilmesi
III- Kadınlara boşanma durumunda mülkiyet ortaklığı hakkının verilmesi
IV- Resmi nikâh zorunluluğunun getirilmesi
V- Kadına evlenmesi durumunda kendi soyadını da kullanma hakkının verilmesi
Yukarıdakilerden hangileri Medeni Kanun ile ilgili değildir?
A) I
B) I-III
C) II-IV
D) II-III-IV
E) I-III-V
İNKILÂPLAR TESTİ
1 D 14 B
2 D 15 E
3 C 16 E
4 E 17 B
5 A 18 B
6 C 19 A
7 A 20 E
8 E 21 D
9 B 22 B
10 D 23 B
11 C 24 D
12 E 25 E
13 B 26 E
