ATATÜRK İLKE VE İNKILÂPLARI
1- ULUSAL EGEMENLİK AŞAMALARI
Ulusal egemenlik halkın kendi yönetimini kendisinin belirlemesi demektir. Ulusal egemenlik değişik birçok kavramla da ifade edilebilir.
- Cumhuriyet
- İrade-i Milliye
- Hâkimiyet-i Milliye gibi
- Ulusun Azim ve Kararı
Bu aşamalar şöyle sıralanabilir:
a) Amasya Genelgesi: “Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır (Ulusal egemenlikten ilk defa bahsedilmiştir).
b) Erzurum Kongresi: Kuvay-ı Milliye’yi etkin irade-i milliyeyi hâkim kılmak ESASTIR (Ulusal egemenliğin kesin olarak gerçekleştirileceği söylenmiştir. Çünkü buradaki ESASTIR kelimesi bundan vazgeçilemeyeceğini göstermektedir).
c) Sivas Kongresi: Bu kongrede ulusal kararlar alınmıştır. Bu kararlar da yurdun her sancağından seçilen 3’er delegenin oyuyla alınmıştır. Ve bu delegeleri seçenler de halkın kurduğu ulusal örgütlerdir. Birini o bölgenin belediyesi, birini Müdafa-i Hukuk Cemiyeti, birini de Redd-i İlhak Cemiyeti seçmiştir.
d) TBMM’nin Açılışı: Ulusal egemenlik fiilen gerçekleşmiştir.
e) Teşkilat-ı Esasîye (1921): İlk anayasamızdır. Bu anayasadaki “Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir” sözü de ulusal egemenliği ifade etmiştir.
f) Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922): Ulusal egemenliğin önündeki önemli bir engel ortadan kaldırılmıştır.
g) Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923): Devletin rejiminin ismi konmuştur. En önemli ulusal egemenlik aşamasıdır.
h) Erkan-ı Harbiye-i Umumîye Vekâletinin Kaldırılması (3 Mart 1924): Genel Harp İşleri Bakanlığı demektir. Bu bakanlığın başındaki kişi bir asker idi. Ve aynı zamanda devletin yürütme organının içinde bulunuyordu. Ulusal egemenlik düzenine sahip bir devlette asker kökenli bir kişinin yürütme organı içinde olması rejimle çelişmekteydi. Bu yönüyle bu inkılâp da bir ulusal egemenlik aşamasıdır.
***ÖNEMLİ NOT:
Bu inkılâp bir yönüyle de Türk Dış Politikasının barış üzerine kurulması yolunda atılan bir adımdır. Çünkü dış politikası “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” olan bir devlette Harp İşleri Bakanlığı diye bir bakanlığın bulunması çelişki yaratabilirdi.
i) Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri: 1923’te TPCF’nin (Terakkiperver Cumhuriyet Fırka) kuruluşu ve 1930’da SCF’nin (Serbest Cumhuriyet Fırka) kuruluşu. Çoğulculuğu sağladığından dolayı
j) Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi: 1930’da Belediye, 1933’te Muhtarlık ve 1934’te de Milletvekili seçimlerine katılma hakkı verilmiştir.
