OSMANLI DEVLETİ’NDE YENİLEŞME HAREKETLERİ VE BATILILAŞMA ÇABALARI

XVIII. Yüzyıl Osmanlı Devleti Gerileme Dönemi Islahatları
Genel Özellikleri:
 Bu dönemde Osmanlı Devleti, Avrupa’dan geride kaldığını kabul ederek Avrupa’yı örnek alan ıs-lahatlar yapmaya başlamıştır.
 Savaşlarda alınan yenilgiler, yenilik hareketleri-nin askeri alanda yoğunlaşmasını doğurmuş ol-masına rağmen farklı alanlarda ıslahatlar da yapılmıştır.
 Saray masraflarının artması, mali kaynak yarat-mak amacıyla artırılan vergiler ve ıslahatların gi-derleri artırdığının düşünülmesi; Yeniçeri, esnaf ve ulema sınıfının yeniliklere karşı isyanları so-nucu başarıya ulaşmadı.
 Bu gelişmelere rağmen duraklama dönemi ısla-hatlarına oranla daha kapsamlı ve köklü değişik-likler gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.

Lale Devri (1718 - 1730)
Osmanlı Devleti Avrupa’nın üstünlüğünü ilk kez bu devirde tanımıştır. Pasorofça Antlaşması ile başlayıp, Patrona Halil İsyanı ile sona eren bu devrin padişahı III. Ahmet, Sadrazamı Nevşe-hirli Damat İbrahim Paşa’dır.

*Bu devirde askeri alanda ve yönetim alanında ıslahat yapılmamış, yenilikler daha çok teknik ve sosyo-kültürel alanlarda yoğunlaşmıştır.

 Osmanlı Devleti’nde devleti eski gücüne kavuş-turmak amacıyla ortaya atılan fikir akımlarından Batıcılık düşüncesi ilk kez bu devirde ortaya çıkmış, Avrupa’da meydana gelen yenilik hare-ketlerini takip etmek amacıyla ilk kez Avrupa’nın çeşitli başkentlerine geçici elçilikler açılmıştır.
bilgi notu :
Avrupa’ya ilk gönderilen geçici elçi Yirmi Sekiz Mehmet Çelebi olmuştur.

Adının Yirmisekiz olmasının sebebi Yeniçeri Ocağı’nın 28. bölümünden yetişmesi, imzasının 28 sayısını andırmasıdır.
– İlk kez kütüphaneler açılmıştır.
– Doğu klasiklerinden eserler Türkçeye çev-rilmiştir.
– İlk kez çiçek aşısı uygulaması başlatılmıştır.
– Avrupa’dan İbrahim Müteferrika ilk kez matbaayı getirmiştir.
– Yeniçerilerden itfaiye bölüğü oluşturmuştur.

I. Mahmut
 Askeri alanda Avrupa örnek alınarak ıslahat yapan ilk Osmanlı padişahı olmuştur.
 Fransız asıllı Humbaracı Ahmet Paşa bu dö-nemde Humbaracı Ocağı’nı kurmuştur.
 Kara Mühendishanesi kurulmuştur.

III. Mustafa
 Fransız Baron De Tott, topçu ocağını ıslah et-miştir.
 Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Mühendishane-i Bahr-i Humayun (Deniz Mühendishanesi) kuruldu.
 Ekonomiyi düzeltmek amacıyla ilk kez iç borç-lanmaya gidildi. (Esham Senetleri)
 Avrupa tarzında Sürat Topçuları Ocağı kuruldu.

I. Abdülhamid
 Yeniçeri Ocağı’nda (Kapıkulu) ilk kez sayım yaptırdı ve askerlikle ilgisi olmayanları ıslah etti.
 İstihkam (Askeriyede inşaat faaliyetleri yapan sınıf) Okulu açıldı.
 Ulufe alım satımı yasaklandı.
 Humbaracı ve lağımcı ocakları ıslah edildi.